ماشین کاری

ماشین کاری

ماشین کاری (Machining)

مقدمه

ماشینکاری یک فرایند تولید کاهشی با حرکت نسبی ابزار و قطعه کار است که از طریق براده برداری از قطعه خام فلزی، شکل نهایی مورد نظر حاصل می گردد. مواد اولیه مورد استفاده در این فرایند اغلب قطعاتی هستند که قبلا شمش ریزی شده و عملیات های شکل دهی مکانیکی یا همان کار گرم و کار سرد را نیز طی کرده اند. البته بسیاری از قطعات ریخته گری شده به صورت مستقیم نیز جهت تکمیل فرایند ساخت، ماشینکاری می شوند. این قسمت از فرایند مراحل تولید فولاد آلیاژی می تواند به شکل های مختلفی چون تراشکاری، فرزکاری، سوراخ کاری، سنگ زنی، اره کشی، صفحه تراشی و خانکشی انجام شود. دستگاه های قدیمی معمولا به صورت دستی یا منوال کنترل می شدند، اما امروزه ماشین های کنترل عددی (CNC) که قابلیت خواندن برنامه کامپیوری را دارند، با توجه به دقت بالا و سهولت کار فراگیر شده اند. البته روش های جدیدتر ماشینکاری مثل ماشینکاری الکتروشیمیایی (ECM) و ماشین کاری تخلیه الکتریکی (EDM) یا همان اسپارک نیز وجود دارند که دقت بسیار بالا و کیفیت سطح مناسبی داشته و در قطعات حساس با هندسه های پیچیده تر قابل استفاده هستند.

ابزار ماشینکاری از جنس آلیاژهای بسیار سخت مثل فولادهای HSS، سرامیک ها، کاربیدها، الماس و گاهی فلز همراه با پوشش کامپوزیتی یا کاربیدی است که طراحی لبه برش آن بسته به دستگاه مورد استفاده می تواند به صورت تک نقطه ای یا چند لبه باشد. در اثر برخورد این لبه ها با سطح قطعه کار حین حرکت نسبی، عملیات برش و برده برداری انجام می شود. گاهی اوقات از اینسرت های قابل تعویض در ابزارها استفاده می شود.

اکثر روش های ماشینکاری با تولید حرارت همراه هستند که هم می تواند باعث کندی ابزار و کاهش عمر آن شود و هم می تواند خواص قطعه کار را تغییر داده و باعث اعوجاج، کارسختی و کیفیت سطح نا مطلوب گردد. از این رو سیستم های خنک کاری جهت جلوگیری از این مشکلات در دستگاه های ماشینکاری تعبیه می گردند.

دسته بندی

در ادامه چند روش متداول ماشینکاری به صورت مختصر معرفی می گردند.

تراشکاری

در ماشین های تراش قطعه کار توسط سه نظام و مرغک نگه داشته می شود و قدرت موتور باعث حرکت دورانی اولیه (سرعت برش) قطعه شده و با حرکت ثانویه (پیشروی) خطی ابزار با لبه برشی تک (رنده) که به سوپورت و قلم گیر متصل است، براده برداری انجام می گیرد. ماشین تراش می تواند هم برای کف تراشی و روتراشی مثل پیشانی تراشی، پله تراشی  و برش و هم برای داخل تراشی مثل فرم تراشی، قلاویزکاری و برقوکاری استفاده شود.

فرزکاری

در دستگاه فرز ابزار با لبه برش چندگانه حرکت چرخشی داشته و قطعه کار که به وسیله ی یک فیکسچر نگه داشته شده است، به سمت ابزار تغذیه شده و عملیات برش یا حذف مواد انجام می شود. این روش قابلیت کار روی قطعات نامتقارن و پیچیده تر مثل چرخ دنده ها و قالب های سه بعدی، جهت ایجاد انواع فیچرها مثل پخ زنی و شیارزنی را داشته و در واقع بسیاری از قطعات تراشکاری شده نیز برای کامل شدن عملیات های ساخت، به دستگاه فرز نیاز پیدا می کنند. دستگاه فرز می تواند به دو شکل عمودی و افقی باشد.

سنگ زنی

سنگ تشکیل شده از ذرات سخت ساینده مثل کاربید سیلیسیم و آلومین در یک ماتریس است که با حرکت گردشی روی سطح فلز، سایش شتاب دار ایجاد کرده و باعث برداشته شدن مواد می گردد. قطعه کار با توجه به هندسه می تواند ثابت یا متحرک باشد. در این فرایند کیفیت سطحی نهایی بسیار بالا بوده و از این رو بسیاری از قطعات ماشینکاری شده به روش های دیگر نیز نهایتاً سنگ زنی می شوند تا به پرداخت سطحی مناسب برسند.

سوراخکاری

در این فرایند یک مته با دو یا چهار لبه برش مارپیچی همزمان با سرعت بالا دوران کرده و به داخل قطعه پیشروی می کند تا سوراخ مورد نظر ایجاد گردد. سوراخکاری علاوه بر دستگاه دریل ستونی با دستگاه فرز و همچنین دستگاه تراش نیز قابل انجام است.